Tôm, mực, cá khô là những mặt hàng được nhiều người ưa chuộng.
Vào mùa mưa, vài lát khô cá lóc, cá tra hay cá dứa trên bàn ăn đều trở
thành... đặc sản. Tuy nhiên, nếu không đề phòng, người tiêu dùng dễ mua
phải những loại sản phẩm khô có tẩm hóa chất độc hại mà không biết.
Bảo quản bằng... hóa chất
Chị Bình (ngụ quận 2, TP HCM) vốn rất khoái các món ăn chế biến từ
những loại thủy, hải sản khô. Để không mất thời gian, mỗi lần đi chợ,
chị mua về cả ký khô cá tra, cá dứa, cá lóc trữ trong nhà. Bịch khô cá
tra chị Bình mua về từ tuần trước, mới đây mở ra đã đổ nhớt, mốc xanh.
Lo ngại, chị Bình ra chợ trách người bán. Bà Tư - chuyên bán đồ khô ở
chợ Xóm Chiếu, quận 4, TP HCM - trách ngược chị: “Vậy là không biết
cách bảo quản rồi. Sạp khô của tôi có vài chục loại, mỗi loại tôi mua cả
chục ký trở lên để bán dần cả tháng, nếu như chị thì chỉ có nước đổ
bỏ”. Sau đó, bà Tư bảo chị Bình đem bịch khô bị mốc ra để bà đổi lại
hàng mới. Với mớ khô hư, bà Tư khoe sẽ có cách “trị” riêng.
Hàng khô được bày bán đầy các chợ nhưng ít khi được kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm
Ông T.H.T - thương lái ở Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang chuyên bỏ mối khô
cho các vựa lớn ở TP HCM - cho rằng ông biết rất rõ các công đoạn chế
biến khô của dân làng biển. Trước đây, nếu muốn làm khô, người ta thường
ướp với muối, đường, bột ngọt chừng vài ngày cho thấm; tiếp đó vớt ra
ướp trong thùng nước đá cả ngày để khi phơi, mình cá, tôm trong vắt.
“Tuy nhiên, sau này không ai làm như vậy. Cá, tôm khi bắt dưới biển
lên phải chờ cả tuần mới về đất liền. Khi ghe cập bến, chúng được phân
loại và xẻ thịt ngay ở bãi biển. Cá sẽ ướp chất clorin cho trắng da; còn
tôm được tẩm phẩm màu đỏ trước khi ướp các loại muối, chất làm cứng
mình và chất tạo ngọt...” - ông T. tiết lộ.
Theo ông T., tất cả khô chỉ được sấy trong lò hoặc phơi ngoài bãi cát
khoảng 2 nắng. Lúc này, toàn thân cá, mực cong queo, nhăn nhúm, nếu
không xịt chất sorbitol thì không có độ bóng sáng và không mềm, người ăn
sẽ thấy dai, cứng.
Chị Sấm - một tiểu thương bán đồ khô ở chợ Phạm Văn Hai, quận Tân
Bình, TP HCM - dè dặt cho biết hàng khô lấy về bán lẻ cơ bản đã được tẩm
hóa chất khi chế biến tại cơ sở. Tuy nhiên, người bán lẻ hằng ngày phải
dùng khăn tẩm hóa chất lau lên mình cá, sau đó xịt thuốc chống kiến,
ruồi. “Vì vậy, đồ khô của tiểu thương để từ ngày này qua ngày khác không
sao, còn người tiêu dùng mua về trữ trong nhà thường bị đổ nhớt, nổi
mốc” - chị Sấm giải thích.
Nguy hiểm cho người sử dụng
Theo một chuyên viên y tế dự phòng, những hóa chất dùng để bảo quản
các mặt hàng khô được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm cực độc,
sử dụng hàm lượng lớn có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Chẳng hạn,
bifenthrin là loại hóa chất dùng trong thuốc trừ sâu; clorin dùng để khử
trùng và tẩy trắng, dính vào quần áo là gây rách ngay...
Những hóa chất này là thuốc gây tê, tác động lên hệ thần kinh hô hấp
làm cho ruồi, muỗi, kiến chết; người ăn phải sẽ bị ngộ độc, nhẹ thì buồn
nôn, nặng thì khó thở, cơ thể tím tái. Chúng tích tụ trong cơ thể lâu
dài sẽ phá hư nội tạng.
Cũng theo chuyên viên này, khi bào chế hóa chất thành sản phẩm dạng
xịt muỗi, nhà sản xuất khuyến cáo người tiêu dùng tránh để chế phẩm tiếp
xúc với mắt, da và quần áo, rửa sạch tay với xà phòng và nước sau khi
dùng, không sử dụng trong phòng em bé và người bệnh. Khi dùng xong cũng
không được ném bình xuống kênh rạch và các nguồn nước công cộng, phải
vứt bỏ đúng nơi và không được đập vỡ bình, tránh xa tầm tay trẻ em, thú
nuôi…
“Chỉ cần đọc những khuyến cáo này đã thấy ngay mức độ độc hại của hóa
chất diệt côn trùng. Vậy mà người ta dùng nó xịt hằng ngày để bảo quản
đồ khô thì mức độ độc hại đối với người ăn là rất lớn” - chuyên viên này
lo ngại.
